Skala porostowa

Skala porostowa – naturalna metoda oceny jakości powietrza

Co to jest skala porostowa?

Skala porostowa to metoda oceny czystości powietrza na podstawie obecności i rodzaju porostów rosnących na drzewach, skałach lub budynkach. Ponieważ porosty są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia, ich obecność lub brak może wskazywać na poziom zanieczyszczenia powietrza, zwłaszcza na zawartość dwutlenku siarki (SO₂).

Jak działa skala porostowa?

Metoda ta polega na obserwacji różnych gatunków porostów w danym miejscu i przypisaniu ich do odpowiedniej klasy czystości powietrza. Im większa różnorodność i rozmiary porostów, tym czystsze powietrze.

Podział skali porostowej (według Hawkswortha i Rose’a):

1️⃣ Strefa 1 – silnie zanieczyszczone powietrze

• Brak porostów lub tylko niewielkie plamy zielonych glonów na korze drzew.
• Wysokie stężenie dwutlenku siarki (np. w centrach miast, przy fabrykach).

2️⃣ Strefa 2 – bardzo zanieczyszczone powietrze

• Nieliczne skorupiaste porosty (np. Lecanora conizaeoides).
• Wciąż wysoki poziom zanieczyszczeń, ale nieco lepszy niż w strefie 1.

3️⃣ Strefa 3 – umiarkowane zanieczyszczenie

• Skorupiaste i niektóre listkowate porosty (np. Xanthoria parietina – złotorost ścienny).
• Obszary miejskie o mniejszym natężeniu przemysłu.

4️⃣ Strefa 4 – średnia jakość powietrza

• Pojawiają się pierwsze listkowate porosty, np. Parmelia sulcata.
• Powietrze w miastach i przedmieściach o średnim poziomie zanieczyszczenia.

5️⃣ Strefa 5 – dobre powietrze

• Obecność większej liczby listkowatych i pojedynczych krzaczkowatych porostów.
• Powietrze jest czystsze, występują obszary parkowe i wiejskie.

6️⃣ Strefa 6 i wyżej – czyste powietrze

• Powszechne występowanie dużych listkowatych i krzaczkowatych porostów (np. Usnea – brodaczka).
• Czyste powietrze, charakterystyczne dla lasów i terenów górskich.

Jak wykonać pomiar skali porostowej?

1. Znajdź drzewo o gładkiej korze (np. klon, dąb, brzoza) w wybranym miejscu.
2. Zbadaj pień drzewa na wysokości około 1,5 m i poszukaj porostów.
3. Określ rodzaj i ilość porostów – czy są skorupiaste, listkowate czy krzaczkowate?
4. Porównaj obserwacje ze skalą porostową i oszacuj jakość powietrza.
5. Zanotuj wyniki i porównaj je w różnych lokalizacjach (np. centrum miasta vs. las).

Dlaczego skala porostowa jest ważna?

✅ Ekologiczny wskaźnik – Nie wymaga specjalistycznych narzędzi, wystarczy obserwacja.
✅ Łatwość stosowania – Każdy może samodzielnie ocenić jakość powietrza w swojej okolicy.
✅ Monitoring zmian środowiskowych – Pomaga śledzić poprawę lub pogorszenie jakości powietrza.

📌 Czy w Twojej okolicy występują porosty? Jeśli tak, spróbuj określić strefę według skali porostowej!